Qəzzadakı Ailə Dramı: Belçikaya Sığınan Rəvanın Acı Hekayəsi
Belçikanın Aalst şəhərində yaşayan Rəvan Əlkatari’nin evinin hər künc-bucağı uzaqdakı ailəsini xatırladan şəkillərlə doludur. "Evimə gələn qonaqlar gözəl olduğunu deyirlər. Amma mən onu uşaqlarımın səsi ilə dolanda gözəl görəcəyəm," deyə o bildirib.
30 yaşlı Rəvan 2023-cü ilin oktyabrında İsrailin Qəzzaya qarşı müharibəsi başlamazdan qısa müddət əvvəl sığınacaq alaraq Belçikaya gəlib. Lakin əri Osama və üç uşağı – 14 yaşlı Lüceyn, 12 yaşlı Lama və səkkiz yaşlı Omar, Belçika onların ailə birləşməsi vizalarını təsdiqləməsinə baxmayaraq ona qoşula bilməyiblər.
"Ərim və uşaqlarımın ailə birləşməsi vizaları 2024-cü il oktyabrın 1-də təsdiqləndi, lakin onlar hələ də Qəzzada qalıblar. Vizaları bu ilin oktyabrında başa çatır," deyə o qeyd edib. "Hazırda ailəmin sənədləri Misirin Qahirə şəhərindəki Belçika səfirliyindədir. Belçika onların təxliyəsi üçün adlarını təqdim etdiyini və İsrailin təsdiqini gözlədiyini desə də, İsrail heç bir şey almadığını bildirir. Bəs kim məsuliyyət daşıyır? Düzünü desəm, bilmirəm," o əlavə edib.
Əlkatarini İsrail mərkəzli bir təşkilat dəstəkləyir. Təşkilat onun işi ilə bağlı İsrail ordusunun yardımları koordinasiya edən orqanı olan COGAT ilə əlaqə saxlayıb. Rəvanın bildirdiyinə görə, COGAT iyun ayında qrupa ailəsinin təxliyəsi üçün heç bir sorğu alınmadığını bildirib. Onun sözlərinə görə, bu, Al Jazeera-nın gördüyü e-poçtlarda da əks olunub.
Qəzzada Yaşayış Şəraiti Və Təxliyə Gecikmələri
Qəzza şəhərindəki Əlkatari’nin evi dağıdılıb. Ailəsi dörd dəfədən çox məcburi köçkün olub. Hazırda onlar Qəzzanın Xan Yunis şəhərindəki əl-Məvasi bölgəsində, həddindən artıq sıx bir düşərgədə yaşayırlar. İsrail 2023-cü ilin dekabrında əl-Məvasini humanitar təhlükəsiz zona elan etsə də, o vaxtdan bəri bölgəyə dəfələrlə hücum edib.
"Hər gün bombalar onların çadırlarının ətrafına düşür və onlar insanların ölümünü seyr edirlər. Onlar həmçinin kifayət qədər qida, dərman və təhlükəsiz hamam otaqları olmayan bərbad bir çadırda yaşayırlar," deyə Rəvan əlavə edib. O, düşərgədə qızdırma, hepatit və dəri xəstəliklərinin geniş yayıldığını vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, insanlar yatarkən gəmiricilər, gəlinciklər və ilanlar ətrafda sürünür.
Belçikada Rəvan ailəsinin vəziyyəti ilə bağlı günah hissi və narahatlıq içində yemək və içməkdə çətinlik çəkir. "Uşaqlarım məndən yeməyi yalvarırlar. Bir dəfə nəsə yemək almaq üçün çölə çıxdım. Supermarketə baxdım və düşündüm: 'Onlar ac olanda mən necə yeyəcəyəm?' Uşaqlarım video zənglərlə danışanda artıq əvvəlki kimi görünmürlər. Üzləri solğun və qidalanma çatışmazlığından sarımtıldır. Ərim də çox qocalıb. Saçları və saqqalı tamamilə ağarıb," deyə o qeyd edib.
Vizaların Təsdiqinə Baxmayaraq Qovuşmanın Gecikmə Səbəbləri
Avropa İttifaqı hər hansı bir üzv ölkədə beynəlxalq müdafiə almış sığınacaq axtaranlara yoldaşlarını, uşaqlarını və bəzi digər ailə üzvlərini blokun Ailə Birləşməsi Direktivi çərçivəsində öz yanlarına gətirməyə icazə verir. Belçikada keçən il verilən vizaların dörddə biri qaçqın ailələrinin üzvlərinə verilib. Qaçqınların ailələri ilə qovuşmaları üçün verilən vizaların sayı 2023-cü ildə 3700-dən 2024-cü ildə 5714-ə yüksəlib.
Lakin Qəzzadan olan qaçqınlar üçün Belçika yalnız "Belçikalılara və Belçikada qaçqın statusu olan əcnəbilərə, həmçinin onların nüvə ailə üzvlərinə konsulluq yardımı göstərə və təxliyə siyahısına qeyd edə bilər," deyə İmmiqrasiya Departamenti bildirib.
Rəvan Əlkatari bu açıqlamaya inanmır. "Tanıdığım bəzi ailələr İsraildəki Kerem Şalom keçid məntəqəsi vasitəsilə digər ölkələrə gediblər. Deməli, variantlar var, amma bizə qayğı göstərilməsində açıq bir uğursuzluq var," deyə o bildirib. Rəvanın eşitdiyi hallara Belçika vizası olan ailələr və tibbi təxliyə yolu ilə digər Avropa ölkələrinə çatan bəzi insanlar daxildir.
Yaxınlıqda, 11 iyul tarixində Fransaya 37 nəfər gəlib; Fransa Xarici İşlər Nazirliyi bildirib ki, 2025-ci ilin yanvarından bu yana Qəzzadan 292 nəfər Belçika ilə həmsərhəd olan bu ölkəyə təxliyə edilib.
İyunun əvvəlində Belçika səlahiyyətlilərinə təzyiq göstərmək üçün Əlkatari Brüsseldəki Belçika Xarici İşlər Nazirliyinin binası qarşısında üç həftəlik aclıq aksiyası keçirib. Yerli media xəbərlərinə görə, Belçikaya təxliyə edilməyi gözləyən yüzlərlə Fələstinli ailə oxşar vəziyyətdə qalıb.
İyun ayında bir qrup vəkil, Belçika qəzeti La Libre Belgique tərəfindən Baş nazir Bart De Veverə və Xarici İşlər naziri Maksim Prevota ünvanlanmış açıq məktubda gecikməni pisləyib. Onlar bildiriblər: "Belçika hökuməti, əslində, Qəzza cəhənnəmində qalan kişi, qadın və uşaqların Belçikadakı ailə üzvlərinə qovuşmasının qarşısını almaq üçün əlindən gələni etməyə davam edir."
Belçika Və İsrailin Mövqeyi
Belçika ittihamları rədd edir. Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü bildirib ki, müharibə başlayandan bəri Belçika, Misirin Sinay yarımadası ilə həmsərhəd olan Rəfah sərhəd keçidindən 500-dən çox insanı təxliyə edib. Bu qrupa Belçika vətəndaşları və Belçikada qaçqın statusu olan Fələstinlilər, habelə onların qanuni tərəfdaşları və uşaqları daxildir.
"Bu təxliyələr Rəfah sərhəd keçidi 2024-cü ilin mayında bağlandığı üçün dayandırılmalı idi. Təxliyə əməliyyatlarına 2025-ci ilin martına qədər, bu dəfə Kerem Şalom və İordaniya sərhəd məntəqəsi vasitəsilə davam etmək mümkün oldu. O vaxtdan bəri təxminən 40 nəfər təxliyə edilib," sözçü qeyd edib. İsrail 2024-cü ilin mayında Rəfah sərhəd keçidini "terror məqsədləri" üçün istifadə edildiyini iddia edərək bağlayıb. Bu ilin yanvarında keçid tibbi təxliyələr üçün yenidən açılıb.
Belçika keçən ilin iyul və dekabr aylarında Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı ilə koordinasiyalı şəkildə Avropa səviyyəli humanitar missiyanın bir hissəsi olaraq tibbi təxliyələr təşkil edib. Xəstələr və baxıcılar ya Misirdən, ya da birbaşa Qəzzadan təxliyə edilib.
2024-cü ilin oktyabrında Belçikanın xarici işlər naziri qaydaların dəyişdiyini və yalnız Belçikalıların və ya onların əsas ailə üzvlərinin təxliyəyə layiq olacağını bildirib. Lakin bu məhdudiyyət keçən ay sona çatıb "və 2024-cü ilin mayında dayandırılmış təxliyələrin bərpası üçün hazırlıqlar başladı," deyə sözçü əlavə edib, lakin əlavə təfərrüatlar verməyib.
İsrailin təxliyələri gecikdirib-gecikdirmədiyi soruşulduqda, sözçü bildirib: "Müxtəlif amillər gecikmələrə səbəb olmağa davam edir, lakin bütün müvafiq orqanlarla sıx əməkdaşlıq çərçivəsində həll yolları tapmaq üçün səylər davam edir."
Al Jazeera şərhlər üçün COGAT ilə əlaqə saxlayıb, lakin nəşr olunduğu vaxta qədər cavab ala bilməyib.
Cenevrə mərkəzli Mixed Migration Centre-in direktoru Bram Frouws, miqrasiya məsələləri üzrə Avropa ölkələrinin humanitar kanallar yarada, laissez-passer və ya fövqəladə vizalar verə, və sənədləşmə tələblərini yüngülləşdirə biləcəyini bildirib. "Bu qeyri-mümkün deyil, əksər ölkələr öz vətəndaşlığı olan Fələstinliləri Qəzzadan çıxarmağa nail olublar, buna görə də siyasi iradə olarsa, imkanlar var," deyə o qeyd edib. "Amma düşünmürəm ki, hazırkı siyasi iqlimdə əksər Avropa ölkələrində bu qədər siyasi iradə var."
Oxucu Şərhləri
Şərh müəllifinin qeyd etdiyi kimi, fərdi təcrübələrin ümumiləşdirilməsində məhdudiyyətlər mövcuddur. Rəvan Əlkatari'nin hekayəsi Qəzzadakı humanitar böhranın yalnız bir hissəsini əks etdirir. Lakin, bu fərdi hekayənin dəyərini tamamilə inkar etmək məncə doğru deyil. Fərdi hekayələr, statistik rəqəmlərin əhatə edə bilmədiyi, insan faciəsinin dərinliyini, qorxusunu və çarəsizliyini daha canlı şəkildə ortaya qoyur. Rəvanın övladlarından ayrı düşməsi, onların təhlükəsizliyi barədə yaşadığı narahatlıqlar, Qəzzadakı vəziyyətin yalnız rəqəmlərdən ibarət olmadığını, hər birinin arxasında real insanların dramı olduğunu göstərir.
Bu iki yanaşma - statistik məlumatlar və fərdi hekayələr - bir-birini tamamlayır. Statistika böhranın miqyasını anlamağa kömək edir, fərdi hekayələr isə bu miqyasın içindəki insan faciəsini, psixoloji təsirləri və fərdlər üzərindəki dağıdıcı nəticələri aydınlaşdırır. Müəllif, bu iki mövzunun əlaqəsini daha da gücləndirmək üçün, Rəvanın fərdi təcrübəsini Qəzzadakı ümumi humanitar göstəricilərlə müqayisə edə bilərdi. Məsələn, Rəvanın yaşadığı ailə birləşməsi vizası ilə bağlı çətinliklər, Qəzzadan təxliyə olunanların ümumi sayına və ya təxliyə prosesindəki məmurların rollarına dair statistik məlumatlarla yanaşı təqdim oluna bilərdi. Bu cür müqayisə, oxucunun böhranın həm miqyasını, həm də fərdlər üzərindəki konkret təsirlərini daha yaxşı başa düşməsinə kömək edərdi.
Mən bu fikirlə qismən razı deyiləm. Şərh müəllifi Rəvanın hekayəsinin müharibənin gətirdiyi dəhşəti göstərmək üçün vacib bir vasitə olduğunu desə də, məncə, Qəzzada yaşanan humanitar böhranın miqyasını tam olaraq anlamaq üçün yalnız bir fərdi hekayəyə dayanmaq yetərli deyil. Rəvanın Belçikaya sığınması və ailəsini təxliyə etməkdə yaşadığı çətinliklər onun şəxsi dramıdır. Lakin bu, Qəzzada hələ də minlərlə insanın bombalar altında, aclıq və xəstəliklə mübarizə apardığı gerçəkliyini azaltmamalıdır.
Məqalədə Rəvanın hekayəsinin geniş bir kontekstə otuzdurulması daha doğru olardı. Məsələn, onun təcrübəsinə istinad edərkən, eyni zamanda Qəzzada humanitar vəziyyətin ciddiliyini vurğulayan statistika və faktlar da təqdim oluna bilərdi. Beləliklə, oxucu həm fərdi hekayənin emosional təsirini hiss edə bilər, həm də ümumi humanitar fəlakətin miqyasını dərk edər. Rəvanın hekayəsi müharibənin insan ruhuna vurduğu zərərin bir nümunəsidir, lakin Qəzzadakı vəziyyətin tam mənzərəsini görmək üçün bu, heç də kifayət deyil.
Şərh Yaz