Ədliyyə Nazirliyində Kadr İslahatları Dalğası
ABŞ Ədliyyə Nazirliyi bu həftə ABŞ prezidenti Donald Tramp və onun müttəfiqlərini araşdıran rəsmilərin davamlı təmizlənməsini davam etdirərək, bu istintaqlarda iştirak edən 20-dən çox əməkdaşı işdən azad edib. Mənbələrin verdiyi məlumata görə, işdən çıxarılanlar arasında keçmiş xüsusi prokuror Cek Smitin ABŞ prezidenti Donald Trampa qarşı gizli sənədlər işi və Trampın 2020-ci il seçki nəticələrini ləğv etmək cəhdləri ilə bağlı istintaqında çalışan 20-dən çox şəxs var.
Mənbə bildirir ki, Smitin nəzarət etdiyi iki araşdırmada çalışan Ədliyyə Nazirliyi əməkdaşlarından ən azı 35 nəfər işdən çıxarılıb və daha 15 nəfər də işdən azad oluna bilər.
Mənbələr qeyd edib ki, işdən çıxarılanlar arasında Smitin ofisində çalışan paralegal mütəxəssislər, maliyyə və dəstək heyəti, həmçinin Şimali Karolina və Floridada daha iki Ədliyyə Nazirliyi prokuroru var. Yanvarın 6-sı hadisələri ilə bağlı işlərdə iştirak edən digər üç yüksək səviyyəli prokuror iyun ayında işdən azad edilib. Əməkdaşlar Baş Prokuror Pem Bondinin vəzifəyə təsdiqləndikdən sonra ilk prioritetlərindən biri kimi yaratdığı Ədliyyə Nazirliyinin “silahlanma işçi qrupu” tərəfindən müəyyən edilib.
“Silahlanma İşçi Qrupu”nun Fəaliyyəti
Mənbəyə görə, Baş Prokuror Bayden administrasiyasının hüquq-mühafizə siyasətlərini nəzərdən keçirmək üçün “silahlanma işçi qrupu”nu təsis edib. Qrup keçmiş xüsusi prokuror Smit tərəfindən ABŞ prezidenti Donald Trampa qarşı qaldırılan iki federal işi, həmçinin 6 yanvar 2021-ci ildə ABŞ Kapitolisinə basqın edən iğtişaşçıların təqibini araşdırır. Eyni zamanda, Nyu Yorkda prezident Donald Trampla bağlı hüquqi işlər – Manhetten dairə prokuroru Alvin Braqq tərəfindən açılan “susdurma pulu” işi və Nyu York Baş Prokuroru Letişiya Ceyms tərəfindən “Tramp Təşkilatı”na qarşı qaldırılan mülki icra işi də nəzərdən keçirilir. Qeyd edək ki, bu işlərin heç biri federal prokurorlarla əlaqəli deyil.
Ədliyyə Nazirliyi 6 Yanvar istintaqlarında çalışan FTB agentləri haqqında məlumat toplamağa və işlərdə iştirak edən karyera prokurorlarını işdən çıxarmağa başladıqca, Bondi öz direktivində işçi qrupunun “qeyri-düzgün istintaq taktikaları və etik olmayan təqibləri”, habelə “federal əməkdaşların sadəcə əmrlərə əməl etməklə gördüyü xoş niyyətli hərəkətləri” araşdıracağını bildirib. Bu, ABŞ-da hüquq sisteminin müstəqilliyi ilə bağlı ciddi narahatlıqlar doğurur. CBS News işdən çıxarılmalarla bağlı Ədliyyə Nazirliyindən şərh almaq üçün əlaqə saxlayıb.
İşdən Azad Edilənlər Arasında Tanınmış Ad
İşdən azad edilən əməkdaşlardan biri FTB və federal prokurorluq idarələrində aparıcı ictimaiyyətlə əlaqələr mütəxəssisi vəzifəsində çalışan Petti Hartman olub. Hartman bazar ertəsi Baş Prokurorluqdan gələn məktubla işdən çıxarılıb. O, Kolumbiya Federal Prokurorluğunun 6 Yanvar cinayət təqibləri ilə bağlı 1500-dən çox press-reliz yayan ictimaiyyətlə əlaqələr komandasında çalışıb.
CBS News-a müsahibəsində Hartman agentlik daxilində davam edən qisas dalğası barədə xəbərdarlıq edib. Hartman bildirib: “Qaydalar artıq mövcud deyil. Ağ Ev ilə Ədliyyə Nazirliyi arasında həmişə aydın bir sərhəd olub, çünki biri digərinin işinə müdaxilə etməməli idi. Bu sərhəd qəti şəkildə yox olub”.
Yanvarın 6-sı İşi üzrə Proseslər
6 Yanvar işləri üzərində çalışan Ədliyyə Nazirliyi əməkdaşlarının təmizlənməsi cənab Donald Trampın ikinci inauqurasiyasından qısa müddət sonra başladı, o zaman Vaşinqtonda müvəqqəti baş prokuror vəzifəsinə 6 Yanvar hadisələrinin keçmiş müdafiəçisi Ed Martin təyin edildi. Cənab Donald Tramp və tərəfdarları Kapitoli basqınının vurduğu ziyanı, yaralanmaları və travmaları kiçiltməyə çalışaraq, məhkum edilmiş iğtişaşçıları “siyasi məhbuslar” kimi təqdim etməyə çalışıblar. Təxminən 1500 müttəhimin demək olar ki, hamısına yanvar ayında verilən kütləvi əfv hökmü cinayət təqiblərini dayandırdı.
Oxucu Şərhləri
Həqiqətən də, bu kimi kütləvi kadr dəyişiklikləri zamanı yalnız siyasi baxış bucağını nəzərə almaq olmaz. Əgər nazirlikdə genuine bir islahat aparılırsa, bu prosesin tamamilə obyektiv və qanunauyğun şəkildə həyata keçirilməsi şərtdir. İşdən çıxarılan şəxslərin müəyyən araşdırmalarla əlaqəli olması, bu addımların səbəblərinin daha dərindən araşdırılmasını tələb edir. Fəaliyyətsizlik, səriştəsizlik və ya digər hüquqi pozuntular kimi daxili problemlər də bu cür təmizlənmələrin əsasında dayana bilər.
Nəticə etibarilə, bu işdən çıxarmaların əsl səbəblərinin açıqlanması və obyektiv qiymətləndirilməsi olduqca vacibdir. Eyni zamanda, hüquqi və inzibati proseslərin normal gedişatına hörmət etmək və bu dəyişikliklərin dövlət qurumlarının peşəkarlığını və etibarlılığını artırmaq məqsədi daşıdığına əmin olmaq lazımdır. Əks halda, bu addımlar hüquq sisteminin etibarlılığına xələl gətirən siyasi bir mübarizə kimi qəbul edilə bilər.
Qeyd etdiyiniz kimi, bu cür addımların yalnız siyasi motivlərlə izah edilməsi, məsələnin bütöv mənzərəsini əhatə etməyə bilər. Əgər nazirlikdə həqiqətən də kadr islahatları aparılırsa, bu prosesin obyektivliyi və qanunauyğunluğu əsas şərtdir. İşdən çıxarmaların müəyyən araşdırmalarla əlaqəli əməkdaşlara yönəlməsi halında, bu addımların səbəblərinin dərin analizi vacibdir. Fəaliyyətsizlik, səriştəsizlik və ya digər qanun pozuntuları kimi daxili problemlər də bu cür dəyişikliklərin əsasında dayana bilər.
Nəticə etibarilə, işdən çıxarmaların səbəblərinin aşkarlığı və obyektiv qiymətləndirilməsi hər zaman prioritet olmalıdır. Eyni zamanda, hüquqi və inzibati proseslərin normal axışına hörmət etmək, bu dəyişikliklərin dövlət qurumlarının peşəkarlığını və etibarlılığını artırmaq məqsədi daşıdığına əmin olmaq lazımdır. Əks təqdirdə, bu cür addımlar siyasi mübarizənin bir hissəsi kimi qəbul edilə bilər ki, bu da hüquq sisteminin etibarlılığına xələl gətirər.
Şərh müəllifinin də qeyd etdiyi kimi, işdən çıxarmaların sadəcə sayı deyil, həm də vaxtlaması diqqət çəkir. Xüsusilə 6 Yanvar hadisələri və Trampın araşdırmalarının getdiyi bir dövrdə bu addımların atılması, şübhəsiz ki, siyasi motivləri gündəmə gətirir. Lakin, hər bir işdən çıxarılmanın arxasında gizlənən səbəbləri yalnız bu kontekstdə dəyərləndirmək, ümumi mənzərəni tam görməmək ola bilər.
Əgər nazirlikdə həqiqətən də kadr islahatları aparılırsa, bu, bütün strukturlarda tətbiq olunmalıdır. Lakin, əgər işdən çıxarmalar yalnız müəyyən araşdırmalarla əlaqəli əməkdaşlara yönəlibsə, o zaman bunun qanunauyğunluğunu və obyektivliyini daha dərindən araşdırmaq lazımdır. Sadəcə "siyasi təzyiq" ehtimalı ilə kifayətlənmək, məsələnin kökünü qaçırmaq deməkdir. Bəlkə də, nazirlik daxilində fəaliyyətsizlik, səriştəsizlik və ya digər qanun pozuntuları mövcuddur ki, bu da qaçılmaz addımlara səbəb olur.
Şübhəsiz ki, işdən çıxarmaların səbəblərinin aşkarlığı və obyektiv qiymətləndirilməsi vacibdir. Lakin, eyni zamanda, hüquqi və inzibati proseslərin normal axışına da hörmət edilməlidir. Bu cür təmizlənmələrin arxasında duran əsas məqsəd, dövlət qurumlarının peşəkarlığını və etibarlılığını artırmaq olmalıdır. Əgər bu addımlar məhz bu məqsədlə atılırsa, o zaman siyasi spekulyasiyalardan kənarda qalaraq, nəticəyə fokuslanmaq daha məqsədəuyğundur. Əks halda, bu, sadəcə bir siyasi mübarizənin növbəti mərhələsi kimi görünə bilər ki, bu da hüquq sisteminin özünə zərbə vurur.
Lakin, məqalənin əsas mövzusu olan "Ədliyyə Nazirliyində kadr təmizliyi" nəzərə alınarsa, bu dəyişikliklərin vaxtı və Tramp administrasiyası ilə əlaqəli işçilərin qovulması faktı, siyasi təzyiqin ən azından bir amil olduğunu güclü şəkildə təklif edir. Alternativ səbəblərin mövcudluğunu qəbul etsək də, onların mövcudluğu siyasi təzyiqin rolunu tamamilə aradan qaldırmır. Bəlkə də, siyasi təzyiqin dərəcəsini dəqiq müəyyən etmək üçün əlavə araşdırmalar və sübutlar lazımdır, amma bu faktın təsiri inkar edilməməlidir.
Lakin, gəlin məsələnin alternativ bir baxış bucağını da nəzərə alaq. İşdən azad edilmələrin səbəbi yalnız siyasi təzyiq ola bilməz. Ədliyyə Nazirliyinin daxili tənzimləmə siyasətinə uyğunluq, effektivlik və ya digər peşəkar səbəblər də rol oynaya bilər. Belə bir mümkünlüyü istisna etmək üçün, işdən azad edilmələrin ətraflı səbəblərinin, mümkün siyasi təsirlərdən asılı olmayaraq, obyektiv şəkildə araşdırılması vacibdir. Yalnız bu halda, obyektiv nəticələr çıxarmaq mümkündür. Əks halda, sadəcə təqdim olunan məlumatlara əsaslanaraq qərəzli nəticələr çıxarmaq riski yüksəkdir.
Şərh Yaz