Növbəti il Ermənistan-Gürcüstan büdcə artımı 10%, Azərbaycan 2%

Cənubi Qafqaz Ölkələrinin 2026-cı il Büdcə Təklifləri: Gəlirlər və Xərclər Təhlili

Cənubi Qafqaz regionunun üç əsas ölkəsi – Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistan 2026-cı il üçün dövlət büdcəsi layihələrini ictimaiyyətə təqdim ediblər. Açıqlanan proqnozlar bölgə iqtisadiyyatının gələcək istiqamətlərini göstərir, lakin hər üç ölkə arasında əhəmiyyətli fərqlər diqqət çəkir. Xüsusilə, Azərbaycandan fərqli olaraq, Gürcüstan və Ermənistanda büdcə gəlirlərində böyük artım gözlənilir.

Gəlir Proqnozları və Artım Tempası

2026-cı ildə Azərbaycan büdcəsinin gəlirlərinin 2,3 faiz artaraq 39,2 milyard manata (təxminən 23 milyard dollar) çatacağı proqnozlaşdırılır. Bu artım 895 milyon manat təşkil edəcək. Büdcə gəlirlərinin təxminən 59 faizi vergi daxilolmalarından, qalan hissəsi isə əsasən Dövlət Neft Fondundan köçürmələr və digər mənbələrdən formalaşacaq.

Qonşu Gürcüstan isə 2026-cı ildə büdcə gəlirlərində daha dinamik artım tempini hədəfləyir. Ölkənin büdcə gəlirləri 10,5 faiz artırılaraq 30,3 milyard lariyə (təxminən 11,2 milyard ABŞ dolları) çatdırılacaq. Ermənistanda da oxşar vəziyyət müşahidə olunur; gəlirlər 9,5 faiz yüksələrək 3 trilyon drama (təxminən 8 milyard dollar) çatacaq ki, bu da Gürcüstanla müqayisə olunan yüksək artım deməkdir.

Ümumi və Adambaşına Büdcə Xərcləri Müqayisəsi

Xərclərə gəldikdə, hazırkı məzənnə ilə Azərbaycan 24,8 milyard dollar, Gürcüstan 11,4 milyard dollar, Ermənistan isə 9,4 milyard dollar məbləğində vəsait xərcləməyi planlaşdırır. Lakin ölkələrin əhali sayı nəzərə alındıqda mənzərə dəyişir. Adambaşına büdcə xərcləri Azərbaycanda 2,4 min dollar, Gürcüstanda 3 min dollar, Ermənistanda isə 3,1 min dollar təşkil edəcək.

Hətta Dövlət Sosial Müdafiə və İcbari Tibbi Sığorta fondlarının transfertsiz xərcləmələri nəzərə alınsa belə, Azərbaycanın icmal büdcəsinin ümumi xərcləri təxminən 29 milyard dollara çatacaq. Bu halda da ölkədə adambaşına xərclər 2900 dolları ötməyəcək. Büdcədənkənar fondların xərcləri də daxil olmaqla, Azərbaycanın adambaşına büdcə göstəriciləri qonşu ölkələrdən aşağı səviyyədə qalmaqdadır.

Təbii Resurslar və Sosial Narahatlıqlar

Bu göstərici, neft-qaz gəlirlərinin büdcəyə böyük həcmdə daxil olduğu bir dövrdə, Azərbaycan büdcəsinin öz vətəndaşlarına təbii resurslardan məhrum olan qonşuları ilə müqayisədə daha az vəsait ayırdığını göstərir. Bu vəziyyət, ölkənin post-neft dövründə sosial vəziyyətin pisləşə biləcəyi ilə bağlı narahatlıqları daha da artırır.

Sektorlar üzrə Xərcləmələr

Təhsil sahəsinə gəlincə, Azərbaycan və Ermənistan ümumi büdcələrinin təxminən 10 faizini, Gürcüstan isə 8,5 faizini bu sahəyə yönəldəcək. Mütləq ifadədə bu xərclər Azərbaycanda 2,9 milyard, Ermənistanda 950 milyon, Gürcüstanda isə 965 milyon dollar olacaq. Adambaşına təhsil xərcləri Ermənistan üçün 315, Azərbaycan üçün 285, Gürcüstan üçün isə 255 dollar təşkil edir.

Səhiyyə xərcləri 2026-cı ildə Ermənistanda 600 milyon, Gürcüstanda 800 milyon, Azərbaycanda isə 1,8 milyard dollar həcmində planlaşdırılıb.

Müdafiə sahəsinə Azərbaycan büdcəsi 3,3 milyard dollar, Ermənistan isə 1,5 milyard dollar ayıracaq. Bu, müvafiq olaraq büdcə xərclərinin 11 və 16 faizinə bərabərdir. Hüquq-mühafizə orqanlarının saxlanmasına Gürcüstan 800 milyon, Ermənistan 650 milyon, Azərbaycan isə 2 milyard dollar ayırmağı nəzərdə tutur.

Sosial müdafiə xərcləri üzrə proqnozlara görə, Azərbaycan 6 milyard dollar, Ermənistan və Gürcüstan isə hər biri təxminən 2,6 milyard dollar ayıracaq. Adambaşına sosial xərclər Ermənistanda 860, Gürcüstanda 680, Azərbaycanda isə 610 dollar səviyyəsində olacaq.

24 saat