Donald Trampın Yeni Tarif Təhdidi
ABŞ prezidenti Donald Trampın Çindən idxal olunan bütün məhsullara 100% gömrük rüsumu tətbiq etmək barədə səsləndirdiyi təhdidlər qlobal bazarlarda ciddi narahatlıqlar yaratmışdır. Bu bəyanat, dünyanın iki ən böyük iqtisadiyyatı arasında potensial olaraq daha genişmiqyaslı bir ticarət müharibəsi riskini aktuallaşdırır. Keçmişdə tətbiq edilmiş oxşar iqtisadi tədbirlər beynəlxalq ticarət əlaqələrinə mənfi təsir göstərmişdi, bu dəfə isə təsirlərin daha ciddi olacağı proqnozlaşdırılır.
ABŞ-Çin Ticarət Tədbirlərinin Tarixi
Amerika Birləşmiş Ştatları və Çin arasındakı ticarət gərginliyi uzun illərdir ki, dünya gündəmindən düşmür. Vaşinqton dəfələrlə Pekini intellektual mülkiyyətin oğurlanması, dövlət subsidiyaları və valyuta manipulyasiyası kimi ədalətsiz ticarət praktikalarında ittiham edib. Donald Trampın ilk prezidentliyi dövründə, 2018-ci ildən etibarən Çin məhsullarına qarşı genişmiqyash rüsumlar tətbiq edilmişdi. Bu addımlar ticarət müharibəsi adlandırılan dövrün başlanğıcını qoymuşdu. Pekin də öz növbəsində ABŞ mallarına qarşı cavab rüsumları tətbiq edərək vəziyyəti daha da gərginləşdirmişdi. Həmin dövrdə iqtisadiyyat ciddi sarsıntılar yaşamış, bir çox beynəlxalq şirkət öz təchizat zəncirlərini yenidən qurmağa məcbur olmuşdu.
100% Tarif Təhdidinin Potensial Nəticələri
Əgər Donald Trampın bu 100% tarif təhdidi reallığa çevrilərsə, bu həm Amerika, həm də Çin iqtisadiyyatı üçün olduqca ağır nəticələr doğura bilər. ABŞ-da istehlakçılar Çin istehsalı mallar üçün kəskin şəkildə daha yüksək qiymətlər ödəmək məcburiyyətində qalacaqlar ki, bu da inflyasiyanın artmasına və gündəlik yaşayış xərclərinin yüksəlməsinə gətirib çıxaracaq. Kiçik və orta biznes müəssisələri də bahalaşan xammal və komponentlər səbəbindən çətinliklərlə üzləşəcəklər. Çin üçün isə bu, ixracat sənayesinə böyük zərbə vuraraq milyonlarla iş yerinin itirilməsinə səbəb ola bilər, daxili istehlaka əsaslanan iqtisadiyyat modelinə keçidi sürətləndirsə də, qısa müddətdə böyük iqtisadi ağrılara yol açacaq. Qlobal təchizat zəncirlərində yaranacaq ciddi pozulmalar, dünya ticarətini və beynəlxalq əməkdaşlığı daha da çətinləşdirəcək, qeyri-müəyyənlik mühitini gücləndirəcək. Bu cür hərəkətlər qlobal iqtisadiyyatda uzunmüddətli təlatümlərə səbəb ola bilər.
Gələcək Siyasət və Ticarət Əlaqələri
ABŞ-ın Çinə qarşı yeni tarif təhdidi yalnız iqtisadi deyil, həm də geosiyasi mənzərəni dəyişdirmə potensialına malikdir. Bu addım Pekinə qarşı diplomatik və siyasi təzyiqi artırmaq məqsədi daşısa da, eyni zamanda beynəlxalq münasibətlərdə yeni gərginliklərə, hətta potensial müttəfiqlər arasında fikir ayrılıqlarına yol aça bilər. Analitiklər, belə radikal tariflərin qlobal ticarət müharibəsi spiralını daha da gücləndirərək, yalnız iki ölkəyə deyil, bütün qlobal bazarlara, o cümlədən inkişaf etməkdə olan ölkələrə mənfi təsir göstərəcəyini proqnozlaşdırırlar. Gələcək ticarət siyasətlərinin necə formalaşacağı, beynəlxalq əməkdaşlığın və qlobal iqtisadi sabitliyin gedişatını müəyyən edən əsas amil olacaq. Bu vəziyyət dünya ticarət sisteminin əsas prinsiplərini sarsıdan və yeni qlobal ticarət qaydalarının yaranmasına səbəb ola biləcək bir presedent yarada bilər.
Oxucu Şərhləri
Şərh Yaz