De tentoonstelling, die de slaperige Duitse stad Kassel eens in de vijf jaar verandert in het centrum van de kunstwereld, begint zaterdag na maanden van bittere ruzies.
Meer dan 100 dagen lang zullen de enorm uiteenlopende werken van meer dan 1.500 deelnemers worden getoond op 32 locaties in de stad, met meer dan een miljoen verwachte bezoekers.
Voor het eerst sinds de lancering in 1955 wordt de show samengesteld door een collectief, het Indonesische Ruangrupa.
Het besluit van de groep om de schijnwerpers overweldigend op artiesten uit het Zuiden te richten in plaats van Europa of de Verenigde Staten heeft het evenement geopend voor een veel breder scala aan perspectieven.
“Documenta belooft radicaal te zijn, van wie wordt uitgenodigd voor de kunst, tot de locaties”, vertelde regisseur Sabine Schormann aan verslaggevers.
Maar vooral de opname van een Palestijnse kunstenaarsgroep die sterk kritisch staat tegenover de Israëlische bezetting heeft de vonken doen overslaan.
Vorige maand braken onbekende vandalen de Palestijnse tentoonstellingsruimte binnen en lieten dreigende graffiti achter op de muren.
Een reeks collages van Mohammed al-Hawajri combineert de foto’s uit Gaza met Picasso’s anti-oorlogsmeesterwerk Guernica en andere klassieke afbeeldingen van westerse kunst van onder meer Delacroix, Chagall en Van Gogh tot een explosief effect.
Federaal minister van Cultuur Claudia Roth heeft haar gewicht achter Ruangrupa en zijn gasten geworpen en zei dat hoewel Duitsland zijn verantwoordelijkheden als gevolg van zijn nazi-verleden begreep, politiek ingestelde moslimartiesten welkom zouden moeten zijn.
Documenta begon in 1955 in Kassel, waar tijdens de Tweede Wereldoorlog een enorm werkkamp was gevestigd en zwaar werd gebombardeerd door de geallieerden.
Het was bedoeld om Duitsland weer op de culturele kaart te zetten na de campagne van de nazi’s om de avant-garde te verpletteren.
Documenta behoort nu met de Biënnale van Venetië tot de belangrijkste vitrines van hedendaagse kunst ter wereld.
Op een van de belangrijkste locaties heeft het Wajukuu Art Project in Kenia een nieuwe ingang van golfplaten geïnstalleerd die doet denken aan de uitgestrekte sloppenwijken van Nairobi.
De pikdonkere tunnel is desoriënterend voor bezoekers bij aankomst, een effect dat wordt gerepliceerd in veel van de Documenta-locaties, waaronder een herbestemde kelderseksclub.
In een park voor de barokke Orangerie van de stad heeft Nairobi’s Nest Collective textiel en elektronisch afval gedumpt in een werk getiteld “Return to Sender”.
Op hetzelfde veld – en zeker om de geur van Documenta-sceptici te trekken – staat een composthoop compleet met een toilet voor gasten om de grond te helpen bemesten, wat de boodschap van creatieve vernieuwing onderstreept.
Naast sculpturen en video-installaties zijn er een Vietnamese kruidensauna, een halfpipe-helling voor skateboarden en multimediawerken die de vrijheidsstrijd van Algerijnse vrouwen, zwarte mensen in Nederland en de inheemse gemeenschappen van Australië documenteren.
Documenta loopt tot 25 september.
