De verkiezing in Beieren zou een voorteken kunnen zijn van toenemend extremisme in Duitsland
De op één na meest bevolkte staat van het land heeft een lange traditie van reguliere conservatieve politiek, maar trends in de richting van het extreme zijn waarneembaar.
Nu uit recente opiniepeilingen blijkt dat de steun voor extreemrechts extremisme in Duitsland onder alle leeftijdsgroepen toeneemt, zouden de verkiezingen van dit weekend in Beieren enig licht kunnen werpen op wat er gebeurt in het Duitse electoraat buiten de gebieden die het meest geassocieerd worden met radicaal-rechts.
In tegenstelling tot regio’s als Saksen, waar de harde lijn Alternativ für Deutschland (AfD) de grootste winst heeft geboekt, is de Beierse politiek de afgelopen jaren meer mainstream gebleven.
De staat wordt momenteel geleid door een coalitie van de Christelijke Sociale Unie (CSU), traditioneel de grootste partij van de staat, en een kleinere partij die bekend staat als de Vrije Kiezers van Beieren (FW). (De Groenen werden tweede bij de laatste verkiezingen in 2018, en de AfD vierde.)
Terwijl de CSU al lang een centrumrechtse partij is met een relatief traditioneel standpunt over sociale kwesties, is de FW een lossere entiteit die voormalige onafhankelijken samenbrengt die samen een breed scala aan opvattingen hebben. En onder hun hoogste figuren bevinden zich mensen die door veel Duitse kiezers als buitengewoon worden beschouwd.
Eén van hen is Hubert Aiwanger, de huidige vice-minister van Beieren. Eerder dit jaar werd hij ervan beschuldigd in de jaren tachtig als schooljongen een expliciet antisemitisch pamflet te hebben geschreven. Het document in kwestie maakte de Holocaust luchtig, stelde een wedstrijd voor “de grootste verrader van het vaderland” voor en beloofde de winnaar “een gratis vlucht door de schoorsteen van Auschwitz”.
Toen de geschiedenis van de folder voor het eerst werd gerapporteerd door de Süddeutsche Zeitung In de krant van deze zomer ontkende Aiwanger dat hij het document had geschreven (waarvan zijn broer Helmut toegaf dat hij het had opgesteld) en bestempelde het verhaal als een campagne tegen hem, maar gaf wel toe dat hij kopieën op school ronddroeg.
De Beierse premier en CSU-leider Markus Söder vroeg Aiwanger om 25 vragen te beantwoorden; de antwoorden waren duidelijk bevredigend voor Aiwanger om zijn post te behouden, hoewel Söder zijn afkeer handhaafde over het “nazi-jargon” in het pamflet.
De Aiwanger-folderaffaire is niet alleen een vernederend schandaal voor een politicus die niet graag met het nazisme geassocieerd wil worden. Het herinnert er ook aan dat ondanks alle nationale en internationale aandacht voor het extremisme van de AfD, de vrees voor een extreemrechtse heropleving van de Duitse partijpolitiek niet beperkt blijft tot één partij of tot de achtergebleven regio’s van het voormalige Oost-Duitsland.
Franziska Schröter, een politiek en sociaal onderzoeker aan het Friedrich Ebert Instituut, vertelde Euronews dat er voldoende bewijs is dat de regionalisering van extreemrechtse stemmen overdreven is.
“De cijfers in het Oosten zijn hoger, vooral ook voor harde extreemrechtse standpunten”, zei ze over recente onderzoeken. “Maar de cijfers stijgen ook in het Westen – en bij de verkiezingen in Beieren verwachten we hogere AfD-aantallen, ondanks een zeer conservatieve CSU en een superrechtse populistische FW die waarschijnlijk op de eerste en tweede plaats komen.
‘De cijfers in het Oosten kunnen cultureel worden verklaard’, zei ze, ‘maar er zit ook een demografische component in: meer mannen, meer ouderen, meer plattelandsgebieden, structurele problemen, meer werknemers, goed opgeleide mensen die wegtrekken. Dit is allemaal een groot deel van de verklaring.”
Ondertussen zijn de partijen die deel uitmaken van de ‘verkeerslichtcoalitie’ die de federale regering bestuurt, dat momenteel nog steeds peilingen achter de AfD. Als de gecombineerde stemming van de AfD en de FW in Beieren zelfs na het pamfletschandaal van Aiwanger een stijging te zien geeft, zou dit een nieuwe wake-up call kunnen zijn voor iedereen die ervan uitgaat dat de successen van extreemrechts te danken zijn aan de armere Oost-Duitse regio’s die zich ‘achtergelaten’ voelen. sinds de jaren negentig.
Zoals Schröchter opmerkte: hoewel de winsten van de AfD in het Oosten en de aanwijzingen dat extremisme daar terrein wint beide zeer reëel zijn, is het belangrijk om het nationale beeld niet te missen.
“Extreemrechts in het oosten bestaat voor een groot deel uit West-Duitse kaders”, legde ze uit. “De structuren daar zitten vol met neonazi’s uit Dortmund en andere plaatsen die naar het oosten trekken omdat ze een kans zien.”
