In 1633 werd het Beierse dorpje Oberammergau in het zuiden van Duitsland getroffen door de builenpest. In iets meer dan een maand zou de pest verwoest hebben 81 mensen, de helft van de bevolking van het dorp.
Wanhopig om de epidemie een halt toe te roepen, smeekten de overgebleven dorpelingen God om hen te sparen. In ruil daarvoor zouden ze om de 10 jaar een toneelstuk opvoeren dat het leven en de dood van Jezus Christus uitbeeldt.
En plotseling stopten de sterfgevallen.
Tot op de dag van vandaag, 380 jaar later, houdt het dorp zich aan zijn kant van de afspraak en voert het het stuk om de 10 jaar op (van 1634 tot 1674) en sinds 1680 elk decennium.
De Oberammergau Passion Play (Oberammergauer Passionsspiele) is een legendarisch onderdeel van de wereldwijde theaterkalender geworden. De 42e editie werd uitgesteld van 2020 door de COVID-19-pandemie om dit jaar te lopen.
1.800 dorpelingen doen mee aan de grote run van optredens die op 14 mei 2022 is begonnen en op 2 oktober voor ten minste acht jaar zal vertrekken.
Mensen van over de hele wereld komen naar het stuk kijken. Optreden in het Oberammergau Passion Play is echter een voorrecht dat alleen aan de lokale bevolking wordt verleend. Je moet ofwel geboren zijn in Oberammergau of minstens 20 jaar in het dorp hebben doorgebracht om je bij de cast te voegen.
Euronews Culture sprak met Frederik Mayet, die in 2022 de rol van Jezus speelt. Hij deelt de rol met Rochus Rückel.
De rol van je leven
Mayet werd geboren in het nabijgelegen München, maar bracht het grootste deel van zijn jeugd door in Oberammergau. Hij werd voor het eerst meegenomen naar het Passion Play in 1990. Tegen de tijd dat de volgende run rondkwam, trad hij erin op.
In 2000 speelde Mayet de rol van John. Toen kreeg hij in 2010 een upgrade: de zoon van God zelf, Jezus Christus.
Het is een eer om de rol 12 jaar later nieuw leven in te blazen, legt hij uit.
“Ik had nooit gedacht dat ik Jezus zou spelen”, zegt Mayet. “Toen ik in 2010 voor het eerst werd gekozen, was ik echt verrast.”
“Natuurlijk is het een grote eer. In het eerste moment was ik heel blij, maar de dagen erna voelde ik echt de druk.”
“Je hebt zoveel bezoekers, en zelfs de andere dorpelingen, ze feliciteren je, maar je weet dat ze denken ‘we zullen zien hoe dit gaat'”, lacht Mayet.
Alleen al dit jaar zullen naar verwachting meer dan 500.000 mensen het Passiespel bijwonen. Maar bij zijn tweede poging heeft Mayet meer vertrouwen in de rol.
“Deze rol twee keer spelen is iets waar ik heel blij mee ben. Het is niet iets dat vaak gebeurt”, zegt hij.
Naast zijn hoofdrol in Oberammergau is Mayet artistiek directeur van het Münchner Volkstheater, een openbaar theater in München. Zijn werk in München is echter off-stage. In Oberammergau staat hij centraal en brengt hij het verhaal van Jezus tot leven.
Het is een last die Mayet en de cast niet licht opvatten. Hoewel het stuk bedoeld is om plezier te hebben voor mensen van elke achtergrond, erkent Mayet dat dit voor degenen die wel in Jezus geloven, meer is dan alleen theater.
“Jezus is voor mij meer dan Hamlet spelen”, zegt Mayet. “Het heeft een andere dimensie.”
Ter voorbereiding reisde de cast naar Israël om de heilige plaatsen van het passieverhaal te bezoeken. Maar ook voor deze productie was het belangrijk om in Jezus een menselijke kwaliteit te vinden.
Een van Mayets favoriete scènes is het gebed op de Olijfberg. In de Bijbel huilt Jezus met bloed en tranen omdat hij zich eenzaam voelt en niet weet wat hij moet doen.
“Dat is een moment waarop Jezus depressief is en angsten heeft, ook al is hij de zoon van God”, zegt Mayet. “We laten Jezus zien als een persoon waarmee mensen contact kunnen maken, omdat hij een heel menselijke kant heeft.”
Deze richting maakt ongetwijfeld deel uit van de invloed die Christian Stückl op het stuk heeft gehad. Net als Mayet komt Stückl uit Oberammergau en werkt ook als artistiek directeur en algemeen directeur van hetzelfde theater in München.
Een passie voor regisseren
Nu 60 jaar oud, was Stückl net 24 toen hij werd gekozen als de volgende regisseur van de passiespelen. Dit is de vierde keer dat hij regisseert.
In zijn eerste poging, de editie van 1990, bracht Stückl radicale wijzigingen aan in het script om antisemitische thema’s uit het stuk te verwijderen. Voor de 300e verjaardag van het stuk in 1934 was Adolf Hitler aanwezig en prees de anti-joodse thema’s van het verhaal. In de daaropvolgende decennia eisten christelijke en joodse critici veranderingen in het script.
Het toneelstuk van vandaag staat ver af van die problematische edities.
Mayet las de kopie van het script uit 1970.
“Het is zo anders dan vandaag”, zegt hij. ‘Hij zegt: ‘Wat ik zeg, begrijp je nu niet, maar misschien begrijp je het later wel.’ Jezus was in zekere zin heilig.”
‘Nu, zo betoogt hij, vecht hij. Hij vecht voor wat hij wil. En de discipelen stellen de vragen die we vandaag zouden stellen’, zegt Mayet.
Een moderne plaag
Het is geen toeval dat de 2022-versie van het stuk vooruitziender is dan ooit. The Passion Play is gestart om de builenpest af te wenden, en deze versie werd vertraagd door de COVID-19-pandemie.
“Je hebt ineens een nieuwe kijk op de tekst”, zegt Mayet. “Jezus vertelde mensen over ziekten, over ziekte en de zwakken.”
Voordat het stuk eindelijk kon doorgaan, leidde de oorlog in Oekraïne tot verdere introspectie.
“De tekst was hetzelfde, maar ons werk veranderde”, merkt Mayet op.
“Hij praat over dezelfde problemen die we nu hebben, maar dan 2000 jaar geleden. Hij leeft in een samenleving waar de rijken rijker worden en de armen armer. Hij praat over oorlog, over ziektes, hoe je omgaat met vluchtelingen, degenen die aan de rand van de samenleving staan.”
Waar het stuk overtreft, is door zijn vermogen om elk decennium een dorp te betrekken bij het creëren van een subliem theaterstuk.
“Er is iets heel speciaals aan het Passion Play. De manier waarop mensen samenkomen. Ik heb een goede band met de acteurs van de apostelen en discipelen’, zegt Mayet. “De cast bestaat uit meer dan 1.800 mensen, dus ik ken niet iedereen. Maar na zo’n lange tijd samen te zijn geweest, ontmoet je de meeste mensen in het stuk.”
Het repetitieproces begint in januari en leden van de cast moeten hun haar en baard voor de duur van de run op de juiste lengte laten groeien. Een langverwachte haarsnit is een van de weinige dingen waar Mayet naar kan uitkijken bij het laatste gordijn van het stuk.
“Aan de ene kant zal iedereen een beetje blij zijn als het seizoen eindelijk voorbij is, omdat ze weer dingen kunnen doen. Niemand kan op vakantie gaan, want alles staat in het teken van het toneelstuk”, vertelt Mayet.
“Maar er zullen natuurlijk veel tranen zijn op de laatste dag, want dat is het laatste optreden in minstens acht jaar. Het wordt een zeer emotionele dag.”
