Milieuactivisten beschuldigen de Berlijnse autoriteiten ervan het referendum over klimaatneutraliteit te belemmeren

Milieuactivisten in Berlijn bekritiseren het besluit van de autoriteiten om geen referendum over klimaatneutraliteit te houden op dezelfde dag als de deelstaatparlementsverkiezingen op zondag, als een poging om het succes van de campagne te belemmeren.

In plaats daarvan wordt op 26 maart alleen het referendum gehouden om te beslissen of de stad in 2030 klimaatneutraal moet zijn.

“Het feit dat ze dat niet deden [organise the votes on the same day] doet ons denken dat ze misschien een bijbedoeling hadden”, vertelde Jessamine Davis, een activist bij Klimaneustart Berlin, de organisatie die de campagne voor het referendum leidde, aan Euronews.

“Misschien wilden ze niet dat het klimaatreferendum op dezelfde dag als de verkiezingen zou plaatsvinden, omdat ze hopen op een lagere opkomst”, voegde ze eraan toe.

In het openbaar is de reden die wordt gegeven voor het scheiden van de stemmen dat het een logistieke uitdaging zou zijn geweest om ze tegelijkertijd uit te voeren.

Maar in een poging om aan te tonen dat het mogelijk zou zijn geweest als de politiek erbij was geweest, haalde Klimaneustart Berlin meer dan € 15.000 op, reserveerde 2,8 miljoen stembiljetten en overhandigde ze symbolisch aan de senaat van de staat op 8 december – dagen voordat de definitieve beslissing werd genomen om de stemmen scheiden.

‘Het moet zijn zoals in Zwitserland’

Davis’ zorgen – dat de scheiding van de stemmen zal leiden tot een lagere opkomst – zijn niet ongegrond.

“In Berlijn is er slechts één succesvol referendum geweest dat niet tegelijkertijd met een andere stemming heeft plaatsgevonden”, zegt Oliver Wiedmann, een bestuurslid van Mehr Demokratie (“Meer Democratie”), een Duitse non-profitorganisatie gericht op het verbeteren van burgerparticipatie in de politiek, vertelde Euronews.

“De kans dat een referendum slaagt, is duidelijk groter als het tegelijkertijd met een andere stemming plaatsvindt”, zei hij.

Een referendum dat in 2013 werd gehouden over de vraag of energiebedrijven in Berlijn opnieuw moesten worden genationaliseerd, werd weken voor de algemene verkiezingen gehouden en mislukte, ondanks dat 80% van de stembiljetten het voorstel goedkeurde, omdat de opkomst te laag was.

Het wettelijke quorum van Berlijn – of de drempel voor een geldige stem – is 25% van de in aanmerking komende kiezers.

Volgens Michael Efler, een bestuurslid van Bürgerbegehren Klimaschutz, is het moeilijk om mensen te motiveren om naar een referendum te komen, omdat het zich richt op één specifiek onderwerp. Ter vergelijking: algemene verkiezingen bieden een breder pakket aan beleidsmaatregelen.

Na zijn ervaringen met campagne voeren voor het referendum van 2013, steunt Efler de afschaffing van het quorum.

“Het zou moeten zijn zoals in Zwitserland, waar de mensen die gaan stemmen de uitslag bepalen”, zei hij.

Degenen die aan de andere kant van het debat staan, hebben momenteel geen reden om te mobiliseren en campagne te voeren, omdat een toenemende opkomst van de kiezers tegen hun belangen indruist, betoogde Efler, daarbij verwijzend naar het referendum van 2013.

“[Swedish power company] Vattenfall was heel slim – ze waren niet zo betrokken bij de campagne’, zei hij.

Toen in Hamburg een referendum over hetzelfde onderwerp werd gehouden op dezelfde dag als een andere stemming, voerde Vattenfall echter een sterke campagne, voegde Efler eraan toe. En in tegenstelling tot in Berlijn was het referendum in Hamburg succesvol, aangezien het aan de voorwaarden van het quorum voldeed.

Doelstelling klimaatneutraliteit 2030 ‘onhaalbaar’

Klimaneustart Berlin zag de kansen tegen hen en spande een rechtszaak aan tegen de senaat, waarbij Davis beweerde dat de “wet vereist” dat de stemmingen op dezelfde dag plaatsvinden.

Ze voerde aan dat de basis van de rechtszaak was “omdat de Abstimmungsgesetz [voting law] maakt duidelijk dat de senaat er alles aan moet doen [combine the votes].”

Jan Thomsen, persvoorlichter van het Senaatsdepartement voor Milieu, Mobiliteit, Consumenten- en Klimaatbescherming in Berlijn, benadrukte echter dat de rechtszaak werd afgewezen door het constitutionele hof, wat aantoont dat er niets illegaals heeft plaatsgevonden.

“Er waren debatten in de Senaat. Het Senaatsdepartement voor Milieu, Mobiliteit, Consumenten- en Klimaatbescherming en senator Bettina Jarasch pleitten voor het houden van de verkiezingen en de stemming op dezelfde dag”, schreef hij in een e-mail aan Euronews.

Hij voegde eraan toe dat het de afdeling Binnenlandse Zaken van de Senaat was die zei dat het niet mogelijk was om de stemmen naast elkaar te houden. Desalniettemin zei hij dat zijn afdeling het referendum niet steunt, omdat het inschat dat het doel om Berlijn in 2030 klimaatneutraal te maken “onhaalbaar” is.

De redenen die daarvoor worden gegeven, zijn een aantal “moeilijk te veranderen omstandigheden”, zoals het onvermogen om fossiele brandstoffen te vervangen of de federale wetgeving binnen het gegeven tijdsbestek te wijzigen.

Ondanks het standpunt van de afdeling heeft senator Jarasch publiekelijk haar steun uitgesproken voor de Yes-campagne.

Wiedmannm, van Mehr Demokratie, zei dat hoewel het niet illegaal is om stemmen te splitsen, ze “bij voorkeur altijd” bij elkaar moeten worden gehouden, en stelt dat de bedoeling van de wet waarnaar de milieuactivisten verwezen “volledig duidelijk” is.

Het scheiden van de stemmen, zo betoogde hij, heeft meer te maken met het feit dat de stemming van 12 februari een herhaling is van een verkiezing in september 2021 die later ongeldig werd verklaard vanwege organisatorische fouten.

“Ik denk dat er veel angst bestaat dat er tijdens deze stemming fouten zullen worden gemaakt, waardoor deze weer ongeldig zou worden”, zei hij.