Sinds de Hamas-aanvallen op Israël van 7 oktober, die de aanzet gaven tot het huidige Gaza-offensief door het Israëlische leger (IDF), zijn pro-Palestijnse stemmen in de Duitse cultuursector tot zwijgen gebracht.
Afgelopen november verloor Oyoun, een culturele instelling die “artistiek-culturele projecten bedenkt, ontwikkelt en implementeert vanuit dekoloniale, queer-feministische en migrantenperspectieven” in Berlijn haar staatsfinanciering.
Aangenomen wordt dat het besluit volgde op het feit dat Oyoun een evenement organiseerde voor Jewish Voice for a Just Peace in the Middle East, een door joden geleide organisatie die de Boycot, Desinvestering, Sancties (BDS)-beweging tegen Israël heeft gesteund. In 2019 classificeerde de Duitse Bondsdag de BDS-beweging als antisemitisch.
De financiering van Oyoun zou duren tot 2025, maar de locatie zal nu eind december van dit jaar berooid achterblijven. Het is niet het eerste culturele instituut dat te maken krijgt met uitdagingen op het gebied van de steun aan Palestina tijdens een conflict waarbij meer dan 20.000 Palestijnen en meer dan 1.200 Israëli’s zijn omgekomen, terwijl er bij de aanval van 7 oktober ruim 200 zijn ontvoerd.
De Frankfurter Buchmesse annuleerde in oktober een prijsuitreiking voor de in Palestina geboren en in Berlijn wonende schrijfster Adania Shibli, een beslissing die volgens Shibli niet met haar toestemming werd genomen.
De Duitse Fotografiebiënnale annuleerde haar tournee in maart 2024 nadat de gaststeden Mannheim, Ludwigshafen en Heidelberg in strijd waren met de sociale media-inhoud van co-curator, de Bengaalse fotojournalist Shahidul Alam.
Alam had antisemitische inhoud gepost, waaronder een “onbecommentarieerd interview door Shahidul Alam met de Palestijnse ambassadeur in Bangladesh, een vergelijking van de huidige oorlog met de Holocaust en beschuldigingen van genocide door de staat Israël tegen de Palestijnse bevolking in Gaza. Racistische en andere vergelijkbare commentaren, bijvoorbeeld met terroristische beelden gericht tegen de Israëlische burgerbevolking (paragliders met wapens)”, schreef de Biënnale in een verklaring.
Nadat Alam weigerde deze berichten te verwijderen, zeggen de gastheren van de Biënnale dat de “vertrouwensrelatie” beschadigd was. De Bengalese co-curatoren Tanzim Wahab en Munem Wasif namen uit solidariteit ontslag en de tour werd geannuleerd.
Alam heeft het sindsdien verteld Al Jazeera dat “ik een antizionist ben, wat betekent dat ik tegen kolonialisme, kolonistenkolonialisme, tegen racisme, tegen apartheid en genocide ben.” Hij merkt op dat hij “geen antisemiet is, en het is zeer ongelukkig dat Duitsland ervoor kiest om de twee samen te voegen. [as this] dient en bevordert de blanke supremacistische agenda.”
Een soortgelijke situatie speelde zich af voor de in Haïti geboren schrijver, professor en curator Anaïs Duplan toen zijn samenwerking met het Museum Folkwang in Essen werd opgeschort vanwege hun berichten op sociale media ter ondersteuning van BDS.
Het museum annuleerde de show van 24 november en legde uit: “Deze beslissing werd niet genomen om artistiek-curatoriële redenen, noch vanwege het thema van de tentoonstelling, maar uitsluitend omdat de curator persoonlijk partij kiest voor de BDS-campagne, die het bestaansrecht van Israël in twijfel trekt.”
De Berlijnse regering heeft ook Palestijnse vlaggen en kaffiyeh-sjaals van scholen verboden. Naast de stappen van vooraanstaande culturele instellingen is er in Duitsland weinig ruimte voor een open discussie over het conflict, waarbij de stemmen van Palestijnen worden gehoord die degenen vertegenwoordigen die lijden onder de humanitaire crisis in Gaza.
De in Berlijn gevestigde joodse schrijfster Deborah Feldman sprak De heuvel over de moeilijkheid om Israël-Palestina met Duitsers te bespreken. “Duitsers hebben de neiging om elke poging tot een constructief gesprek af te breken met de veelgeprezen zin dat dat onderwerp ‘veel te ingewikkeld’ is.”
Ruim honderd joden uit de Duitse cultuursector ondertekenden een petitie om de manier waarop Duitsland omging met pro-Palestijnse uitingen te veroordelen.
Het is geen verrassing, gezien de langdurige poging van Duitsland om de wreedheden tegen het Joodse volk uit het verleden recht te zetten, dat het land een fervent pro-Israël standpunt inneemt.
“Duitsers die de beperkingen verdedigen, merken op dat het land een minder tolerante houding ten aanzien van de vrijheid van meningsuiting heeft dan veel democratieën voor onderdanen buiten Israël, een erfenis uit de Tweede Wereldoorlog en hoe de nazi’s het democratische proces uitbuitten om de macht te grijpen”, schrijft Erika Solomon voor de New York Times. York Times: “Het ontkennen van de Holocaust is bijvoorbeeld illegaal, net als slogans die rechtstreeks het nationaal-socialisme belijden.”
Het als heilig beschouwen van de – steeds meer internationaal erkend als inhumane – acties van de IDF is echter niet hetzelfde als het bestrijden van antisemitisme.
Een algeheel verbod op artistieke stemmen die zich zorgen maken over de behandeling van Palestijnse mensen die gevangen zitten in het huidige geweld is niet alleen ongezond voor een cultuursector, het is fundamenteel ondemocratisch.
